Wersja bombowa najpopularniejszego radzieckiego samolotu I połowy XX wieku.
Od momentu zwycięstwa w Rosji rewolucji bolszewickiej kraj ten znalazł się w izolacji. Załamały się kontakty handlowe z innymi państwami, Rosja sowiecka zdana była na własne konstrukcje. W połowie lat 20. lotnictwu radzieckiemu brakowało odpowiednich samolotów do szkolenia pilotów. Dotychczas używany U-1, będący kopią angielskiego Avro 504, był już coraz mniej przydatny.
W tym czasie w pracowni konstruktora Nikołaja Polikarpowa zaprojektowano mogący go zastąpić samolot. Był to jednosilnikowy dwupłatowiec o konstrukcji całkowicie drewnianej. Prototyp oblatano w styczniu 1928 roku. Po dokonaniu drobnych poprawek w konstrukcji płatowiec U-2 skierowano do produkcji masowej.
Zbudowano szereg wariantów przystosowanych do różnych celów i warunków klimatycznych. Pojawiły się wersje sanitarne, rolnicze, dyspozycyjne, transportowe i pasażerskie. W ZSRR zbudowano ponad 33000 U-2 i Po-2. Ze względu na łatwość pilotażu, obsługi technicznej i bezpieczeństwo lotu typ ten był eksploatowany w różnych wariantach przez wiele lat.
Po rozpoczęciu działań wojennych na froncie wschodnim w 1941 roku powstała jedna z najciekawszych odmian samolotu U-2 - lekki nocny bombowiec. Nowa wersja uzbrojona była w jeden k.m. i ładunek bomb o masie od 200 do 300 kg. Spowodowało to spadek osiągów, jednak w czasie nocnych ataków, poza linią frontu, przy wykorzystaniu czynnika zaskoczenia można było zadać nieprzyjacielowi ciężkie straty. W 1944 roku zmieniono nazwę na Po-2 i opracowano inne wersje wojskowe.
Pod koniec wojny samoloty Po-2 znalazły się na wyposażeniu lotnictwa polskiego w ZSRR. Pierwszym egzemplarzem Po-2 przydzielonym do służby w polskim lotnictwie wojskowym był trzymiejscowy samolot oddany do dyspozycji generała Zygmunta Berlinga. Po-2 w wersji bombowej znalazły się na wyposażeniu 2. Pułku Nocnych Bombowców „Kraków”, który od września 1944 roku brał udział w walkach o Warszawę, a później na Pomorzu i w operacji berlińskiej.
W 1947 roku podjęto politycznie motywowaną decyzję zakupu przez Polskę licencji. Centralne Studium Samolotów w Warszawie dostało polecenie opracowania dokumentacji licencyjnej samolotu Po-2. W 1949 roku rozpoczęto produkcję pod nazwą CSS-13 w zakładach w Mielcu i w Warszawie, gdzie też powstała odmiana sanitarna tego samolotu nazwana S-13. W sumie w Polsce w latach 1949-1955 wyprodukowano łącznie ok. 550 samolotów CSS-13 i S-13.
Prezentowany w Muzeum egzemplarz o numerze fabrycznym 641-646 został wyprodukowany w 1944 roku i pod koniec wojny latał w składzie 2. Pułku Nocnych Bombowców „Kraków”. Po skasowaniu trafił do zbiorów Muzeum Komunikacji, skąd w roku 1963 został przekazany krakowskiemu Muzeum Lotnictwa. Ten Po-2 w wersji bombowej jest unikatem na skalę światową.
Źródło: http://www.muzeumlotnictwa.pl/
